Dwuczłonowy termin japoński Ju-Jitsu w dosłownym tłumaczeniu oznacza „łagodna sztuka” (ju – łagodna, jitsu – sztuka). Termin „Ju” to nie tylko „łagodny”, lecz również skłonny do ugody. Natomiast termin „jitsu” oznacza nie tylko „sztukę” lecz także opanowanie czegoś do perfekcji.

Ju-Jitsu jest starojapońskim systemem walki wręcz prowadzonej w zależności od sytuacji w sposób łagodny lub w ostrej formie zwłaszcza w obronie życia lub zdrowia. Celem tej walki jest obezwładnienie silniejszego lub uzbrojonego przeciwnika przy jak najmniejszym wysiłku bez użycia jakiejkolwiek broni, rzucając go na ziemię, uderzając w miejsca wrażliwe, stosując duszenia lub dźwignie. W walce Ju-Jitsu przewiduje się zarówno formy ataku jak również kontrataku oraz formy samoobrony przed różnymi atakami.

Ju-Jitsu jest niewątpliwie jedną z najbardziej wszechstronnych sztuk walki wręcz. Na technikę Ju-Jitsu składają się: postawy, uniki, poruszania się, obroty ciała, pady, przewroty, bloki nożne i ręczne, rzuty ręczne, nożne, biodrowe i poświęcenia, dźwignie na wszystkie stawy, obalenia i duszenia, ciosy obezwładniające (atemi-waza) oraz uciski na czułe punkty na ciele.

Walkę Ju-Jitsu prowadzi się w zależności od zaistniałej sytuacji w pozycji stojące, a także w parterze. Do form samoobrony Goshin-Jitsu zaliczyć można obrone przed różnymi atakami, a zwłaszcza atakiem nożem, kijem, pięścią, bronią palną i białą, duszeniem, kopnięciem, chwytem za ręce i tułów, ubranie, włosy, głowę i innymi niebezpiecznymi zagrożeniami, szczególnie w obronie życia i zdrowia.

Dane historyczne na temat tej sztuki walki są niejasne i zagmatwane. Jedni historycy podkreślają pochodzenie typowo chińskie a inni typowo japońskie. Najbardziej wiarygodne w rozważaniach nad sztuką walki Ju-Jitsu jest to, że zarówno w swych wczesnych jak i późniejszych formach rozwoju była to bojowa sztuka walki wręcz zaliczana do sztuk wojennych Japonii zwanych Bu-Jitsu. Gwoli wyjaśnienia należy dodać, że japoński termin „bu” oznacza wojenne sprawy, „jitsu”-sztuka, a więc termin Bu-Jitsu oznacza wojenne sztuki. W skład wojennych sztuk walki Bu-Jitsu wchodziły walka mieczem ken-jitsu, posługiwanie się piką yari-jitsu, łukiem kyu-jitsu, umiejętność jazdy na koniu kiba-jitsu, a także walka wręcz przed uzbrojonym i nieuzbrojonym przeciwnikiem ju-jitsu.

Zanim Ju-Jitsu uzyskało obecnie używaną nazwę występowało pod wieloma różnymi nazwami jak: sumo, yawara, tai-jitsu, wa-jitsu, torite kogusoku, kempo, hakuda, kumi-uchi, shuboku, koshino-mawari, aiki-jitsu.

Wymienione walki uważa się jako praformy Ju-Jitsu, gdyż mają one wiele wspólnych cech z obecnym Ju-Jitsu. Uważa się, że przyjęcie obecnej nazwy Ju-Jitsu miało miejsce w XVII wieku za sprawą japońskiego mistrza i lekarza o nazwisku Akyama Shirobei Yoshitoki, który wprowadził tę nazwę w swojej szkole. W historii Ju-Jitsu wymienia się go jako twórcę prawzorów tej sztuki walki, który wykorzystał swoją wiedzę o anatomicznej budowie i funkcjonowaniu organizmu człowieka podczas tworzenia tej obronnej sztuki walki.

Akyama w celu poszerzenia swojej wiedzy medycznej udał się na pewien czas do Chin, gdzie zapoznał się z różnymi metodami ożywiania katsu. Metoda ta do dziś wykorzystywana jest w Ju-Jitsu. W Chinach poznał także techniki akupunktury, tam tez poznał pewną walkę „hakuda” opartej na ciosach nogami i rękami.

Punktem szczególnych zainteresowań Akyamy w Chinach były techniki uderzeń w miejsca wrażliwe na ciele człowieka, które później stały się dominujące w jego szkole. W związku z powyższym mówi się, że techniki atemi-waza (uderzenia w miejsca wrażliwe) przeniósł z Chin do Japonii, a następnie zastosował je w Ju-Jitsu właśnie Akyama. Po powrocie z Chin do Japonii Akyama przekonał się, że jego umiejętności nie są wystarczające by móc pokonać każdego przeciwnika, zwłaszcza silniejszego lub uzbrojonego. To tez przystąpił do udoskonalania poznanych sztuk walki. Przypadek pomógł mu gdy zimą obserwował gałęzie czereśni, które pod ciężarem śniegu łamały się, podczas gdy delikatne lecz wiotkie gałęzie wierzby tylko uginały się dzięki czemu śnieg ześlizgiwał się z nich, a gałęzie nieuszkodzone powracały do pierwotnej pozycji.

Akyama mógł wyciągnąć wniosek potwierdzający słuszną zasadę dającą streścić się w słowach: „ustępować albo zginać się żeby zwyciężyć”, zasada ta w walce Ju-Jitsu dała pozytywne rezultaty. W ten sposób powstał styl walki stworzony przez Akyamę Shirobe Yoshitaki pod nazwą Yoshin-Ryu, co można przetłumaczyc jako styl „giętkiej wierzby”. Inspiracją do nadania takiej nazwy była wspomniana wirzba jako uosobienie giętkości.

Niektóre szkoły Ju-Jitsu uczyły nie tylko walki „pustymi rękami” ale także sposobów posługiwania się bronią np. waki zashi (krótki miecz), tanto (długi nóż), tambo (krótki kij) oraz inną bronią wchodzącą w zakres walki zwanej Kobudo jak tonfa, nunchaku, kij (Kobudo – japońska sztuka walki dawną bronią, głównie narzędziami rolniczymi mieszkańców Okinawy). Termin Kobudo tłumaczy się jako „małe sztuki wojenne”. W skład tej sztuki walki wchodzą: rokushakubo – kij do noszenia ciężarów, nunchaku – cep do młócenia ryżu,
tonfa – korba, deska z rączką do mielenia ryżu, sai – trójząb, kama – sierp i inne.

Wyżej wymienione narzędzia nie wchodzą w zakres „czystych form Ju-Jitsu.

Ewidentnym odnowicielem i reformatorem japońskiej sztuki walki Ju-Jitsu był prof. dr Jigoro Kano. Opracowując swój nowy styl oparł się przede wszystkim na starym Ju-Jitsu na różnych szkołach tej sztuki walki. Usunął brutalne i niebezpieczne chwyty i ciosy, wprowadził przepisy sportowej walki i nazwał ją Judo, co można przetłumaczyć jako „miękka droga”.

Prof. dr Jigoro Kano – reformator starojapońskiego Ju-Jitsu przyjął następujące zasady w Ju-Jitsu:

• Ogólna zasada Ju-Jitsu

  „Jak najbardziej współdziałanie ciała i umysłu”

  Chcąc uzyskiwać skuteczne zwycięstwo w walce z przeciwnikiem, zwłaszcza silniejszym lub uzbrojonym należy uzyskać umiejętność efektywnego współdziałania umysłu z wyćwiczoną strukturą człowieka. Osiągnąć to można poprzez kształtowanie umiejętności koncentracji myśli, uwagi, przytomności umysłu w walce, spostrzegawczości, samokontroli i umiejętności podejmowanych szybko trafnych decyzji. A zatem u uprawiającego sztukę walki musi następować korelacja między opanowaniem technik walki, rozwijanie wartości intelektualnych i cech charakteru, a zwłaszcza woli.

• I zasada Ju-Jitsu

  „Ustąp aby zwyciężyć”

  Zasada ta znalazła zastosowanie w wielu sytuacjach walki i samoobrony z przeciwnikiem silniejszym. Stosując tę zasadę osobnicy słabsi fizycznie mogą uzyskać przewagę w walce polegające na nagłej zmianie naszej reakcji na pchanie lub ciągnięcie stosowane przez przeciwnika, pozwala wykorzystać jedną z naczelnych zasad Ju-Jitsu wyrażającą się w słowach („ciągnąć gdy przeciwnik nas pcha i pchać gdy nas ciągnie”). W razie gdy przeciwnik nas popycha często wykonujemy niespodziewany obrót ciała (tai-sabaki) schodząc z drogi w kierunku, w którym następuje pchanie, aby następnie po wychyleniu wykorzystac siłę przeciwnika i rzucic lub obalić go na ziemię.

• II zasada Ju-Jitsu

  „Maksimum skuteczności- przy minimum wysiłku”

  Zasada ta znalazła zastosowanie nie tylko w Ju-Jitsu lecz także w innych sztukach walki. Pierwsza zasada „ustępowania” mimo ogólnie dużego zastosowania nie może być zastosowana we wszystkich sytuacjach walki. Dlatego w niektórych sytuacjach trzeba wprost przeciwstawić się atakowi przeciwnika. Zatem w obronnej sztuce walki Ju-Jitsu stosuje się ponadto różnego rodzaju formy bezpośredniego kontrataku. A zatem skutecznym sposobem obezwładnienia przeciwnika uzbrojonego i nieuzbrojonego są uderzenia (atemi-waza) oraz uciski we wrażliwe miejsca na ciele przeciwnika.

• III zasada Ju-Jitsu

  „Przez czynienie sobie dobra nawzajem do dobra ogólnego”

  Zasada ta ma wymowę typowo etyczną. Myślą przewodnią tej zasady jest to, że szlachetne zasady etyki Ju-Jitsu zabraniają używania poznanych technik poza ćwiczeniami w sali zwanej DOJO, z wyjątkiem obrony koniecznej. W myśl tej zasady powinnością jest udzielenie pomocy osobie napadniętej, będącej w niebezpieczeństwie, a także nieodpłacenie złu złem.

• Bibliografia: Dr. Krzysztof Konradowicz, „Jiu-Jitsu – Sztuka walki obronnej”, Wydawnicta Wojskowe 1991r.